Het ministerie van VWS heeft de Raad gevraagd om als onafhankelijk strategisch adviesorgaan op korte termijn een beknopt advies op hoofdlijnen te schrijven over de toekomst van eerstelijnszorg vanuit het perspectief van de samenleving. De volgende vragen staan centraal in dit advies:

• Welke uitgangspunten/principes voor de toekomstige eerste lijn zijn van belang vanuit het samenlevingsperspectief?
• Wat zijn de essentiële (toekomstige) waarden en functies van eerstelijnszorg voor de samenleving en wat moet dit betekenen voor de gewenste vormgeving van eerstelijnszorg op (middel)lange termijn?

Vanwege de cruciale positie van de eerstelijnszorg in ons zorgsysteem laat een vastlopende eerste lijn de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van het hele zorgsysteem verder vastlopen. Als steeds meer burgers geen huisarts meer kunnen vinden, geen thuiszorg meer kunnen krijgen en steeds minder toegang hebben tot andere zorgvoorzieningen, zorgt dat voor grote onzekerheid en raakt dat naast henzelf bijvoorbeeld ook hun mantelzorgers, kinderen en werkgevers. Daarnaast hebben deze ontwikkelingen negatieve consequenties voor het werkplezier van zorgverleners. Het kunnen behouden en aantrekken van eerstelijns zorgverleners wordt daardoor ook steeds moeilijker.

Verandering van de eerstelijnszorg zelf en de wijze waarop eerstelijnszorg is verankerd in de samenleving en het bredere zorgsysteem is daarmee noodzakelijk en urgent.

In dit hoofdlijnenadvies vormen de (onderling sterk verbonden) essentiële waarden en functies van eerstelijnszorg voor de samenleving het uitgangspunt. Deze waarden en functies beschrijven we in hoofdstuk 2.

We hebben tevens oog voor de samenhang met andere zorg- en hulpverleners en de samenleving. Er is immers sprake van continue interactie; veranderingen binnen de ene discipline of het ene domein hebben gevolgen voor de andere discipline of het andere domein, en eerstelijnszorg staat in nauw verband met de rest van de samenleving. De Raad ziet juist ook mogelijke oplossingsrichtingen in het versterken van die onderlinge verbindingen.

De RVS richt zich in dit advies op het meegeven van denkrichtingen, reflecties en uitgangspunten, en niet zozeer op concrete adviezen.

In hoofdstuk 2 schetst de Raad de essentiële waarden en functies van eerstelijnszorg voor de samenleving. Vervolgens gaan we in hoofdstuk 3 in op een aantal beleidsmatige ontwikkelingen en trends die – naast de in hoofdstuk 1 genoemde maatschappelijke ontwikkelingen – deze waarden en functies in toenemende mate onder druk zetten en bedreigen. Ten slotte beschrijven we in hoofdstuk 4 een aantal uitgangspunten, bedoeld als handreiking aan alle partijen die betrokken zijn bij de toekomstige vormgeving van (de kern van) eerstelijnszorg

Op 04-03-2023 is het advies gepubliceerd.