Antoon: een kale kip die melkkoe werd
Antoon is opgegroeid in armoede. Regelmatig kwamen er deurwaarders over de vloer. Maar als klein kind heeft hij daar eigenlijk heel weinig van meegekregen. Hij kon zelfs sporten. Zijn school heeft hij zonder problemen afgemaakt. Daarna slaagde hij erin een prima baan te vinden als chef monteur. Toen hij 30 was, raakte zijn vriendinnetje zwanger. Hij wilde zijn verantwoordelijkheid nemen, dus is hij met haar getrouwd. Nu is hij 54, maar voelt zich veel ouder.
Als Antoon met zijn zwangere vriendin trouwt, hoopt hij dat hij daar goed aan doet. Maar het huwelijk loopt niet zoals bedoeld. Een half jaar na de geboorte van hun kind komen ze in een vechtscheiding terecht. Antoon wordt beschuldigd van aanranding. Het huis dat ze samen hebben, verkopen ze met verlies. Hij neemt het erbij. Zijn vriendin heeft al snel een nieuwe vriend en het contact met zijn kind wordt eenzijdig verbroken. Hij zal het nooit zien opgroeien.
Antoon gaat op familiebezoek in Duitsland. Daar bevalt het hem erg goed en hij besluit er te blijven om een nieuw leven op te bouwen. Als elektromonteur begint hij een eigen bedrijfje. Dat loopt als een trein, Antoon verdient goed. Ook ontmoet hij een nieuwe vrouw, die twee kinderen heeft uit een vorig huwelijk. Het nieuw samengestelde gezin wil verhuizen naar Canada. Ze sparen zo veel ze kunnen.
Om de droom kracht bij te zetten, wedt Antoon op 1 paard: hij sluit zich aan bij een koppelbaas van een grote Duitse firma. Alle opdrachten die Antoon krijgt, worden via dit bedrijf voor hem geregeld. Maar op een dag gaat de firma failliet. Omdat de sociale impact daarvan groot is, steunt de Duitse overheid het bedrijf nog met 300 miljoen Duitse mark. Ook wordt er een nieuwe bedrijfstop geïnstalleerd. Het mag niet baten.
Al snel weten de schuldeisers Antoon te vinden en hij moet 258.000 Duitse mark terugbetalen. Een bedrag dat binnen 1 jaar verdubbelt. Uiteindelijk zal hij er 15 jaar over doen om een schuld van 1,5 miljoen Duitse mark terug te betalen. Hij schat in dat zo’n 60% van het bedrag bestaat uit extra kosten. Kosten die erbij komen omdat je nou eenmaal schulden hebt. Hij had zich persoonlijk failliet kunnen laten verklaren, maar dan was hij meteen dakloos geworden. Het was kiezen tussen twee kwaden.
Het wordt een heftige tijd voor Antoon en zijn gezin. Hij krijgt een hartaanval. Het is een tijd van overleven. Het gezin komt in diepe armoede terecht. Ze steken aardappelen bij boeren uit het veld om te kunnen eten. Het voelt als een leven naast de maatschappij, in de wildernis. Om bij te verdienen gaat Antoon regelmatig naar Nederland. De politie komt daarachter en denkt dat Antoon in drugs handelt. Hij is tenslotte Nederlander. Zijn vrouw wordt gearresteerd. Als hij naar het politiebureau gaat, wordt hij daar uitgelachen. Hij krijgt een waas voor de ogen, stapt in zijn auto en rijdt het politiebureau binnen.
In Duitsland voelt het alsof ze geen leven hebben, geen bestaansrecht. Een uitkering aanvragen kan niet, omdat Antoon nog 80.000 Duitse mark tegoed heeft uit zijn tijd als ondernemer. In theorie heeft hij dus geld, in de praktijk is er niets. Antoon is ten einde raad. Hij koopt een nepwapen en gaat naar een paar wanbetalers om hen te dwingen zijn geld te geven. Dat lukt niet. Hij krijgt bezoek van de politie. De droom om naar Canada te verhuizen spat definitief uiteen. Antoon keert terug naar Nederland, samen met vrouw en kinderen.
Omdat zijn Duitse schulden hier niet tellen, krijgt Antoon een uitkering. Daar hoeft hij niet lang van te leven, want hij vindt al snel werk met een goed salaris. Maar de Duitse schuldeisers weten hem te vinden. Als hij een schuldsaneringstraject wil aanvragen, krijgt hij de boodschap dat dit niet kan, omdat Nederland geen rekening houdt met zijn Duitse schulden. En omdat zijn brutosalaris relatief hoog is, komt hij ook niet in aanmerking voor toeslagen. De ene na de andere deurwaarder klopt aan. Sommige biedt hij een kop koffie aan, andere bedreigt hij. In zulke gesprekken loopt de adrenalineproductie al snel op. Antoon leeft van de beslagvrije voet, het uiterste minimum waar schuldeisers niet aan mogen komen. Hij voelt zich een kale kip waar geen veer meer van te plukken is.
De ene onaangename situatie leidt de andere in. Antoon krijgt een verkeersboete die hij niet kan betalen. De politie gijzelt hem. 3 dragen brengt hij door in de gevangenis, tussen de bankrovers. Hij schat in dat zo’n verblijf de staat ongeveer 5.000 euro kost. De boete bedraagt 238 euro. Iets later krijgt hij nog een verkeersboete en 14 dagen lang een enkelband. Hij voelt zich behandeld als een drugscrimineel. Een aparte ervaring. Hij leert er minstens 1 les uit: zeg nooit dat het niet erger kan, want dat is niet zo. Hij raakt in een sociaal isolement. Wordt eenzaam. Als mensen er eenmaal weet van hebben dat je deurwaarders over de vloer krijgt, hoor je er niet meer bij.
Door 15 jaar schulden voelt Antoon zich 30 jaar ouder. De kale kip is steeds meer verworden tot een melkkoe. Het vreet aan zijn gezondheid, want de hele toestand gaat gepaard met veel stress, slapeloze nachten en gepieker, en een maagzweer. Antoon verliest gewicht. Op de dagen dat hij ziek is, gaat hij toch werken. Het geld is nodig. Griep of een longontsteking zijn daar ondergeschikt aan. Tot hij op een nacht met een half ingezakt gezicht wakker wordt. Er zit een bloedprop in zijn hersenen. Zijn herstel duurt een half jaar. Antoon slikt veel medicijnen waarop hij niet altijd even goed reageert, en door het gebruik van penicilline vallen zijn tanden uit. Sindsdien gaat hij zonder gebit door het leven. Een kunstgebit kan hij niet betalen.
Begin 2016 heeft Antoon een restschuld van 42.000 euro. Een bedrag dat niet kleiner wordt, want hij kan hooguit de rente betalen. Uiteindelijk komt hij in aanraking met een organisatie die hem wil helpen. Die zet de instanties onder druk en slaagt erin om Antoons schulden via een regeling af te kopen. Antoon denkt dat het gegeven dat iemand van die organisatie een bekende Nederlander is, de sleutel tot het succes is geweest. In diezelfde tijd is er een reorganisatie gaande bij zijn werkgever. Antoon krijgt een transitievergoeding waarmee hij de regeling kan afbetalen. Het enige wat hij nog moet doen, is zich voor 5 jaar laten registreren bij het Bureau voor Kredietregistratie. Daardoor kan hij niet langer rood komen te staan. Antoon vindt het prima.
Intussen wordt zijn gezondheid alleen maar slechter, de aandoeningen stapelen zich op. Maagklachten omdat hij niet meer kan kauwen. Tweemaal een hartstilstand. Een tumor in de longen. Een bypass. En een chronische ontsteking aan het tandvlees en gehemelte. Voor dat laatste wil hij naar Bulgarije, want een behandeling kost daar 5.000 euro in plaats van 14.000 euro in Nederland. Meer dan een basispakket in de zorgverzekering kan hij zich niet veroorloven, dus de fysio die hij nodig heeft laat hij voor wat die is. Ook krijgt hij te horen dat hij opnieuw een tumor heeft, maar dat blijkt een blunder te zijn. Ze hebben hem gekoppeld aan het verkeerde dossier. 3 dagen kan hij niet slapen, want als Antoon doodgaat, heeft zijn gezin niet meer te eten.
Zijn toestand baart Antoon grote zorgen, want met deze gezondheid haalt hij nooit de pensioenleeftijd. Dat is nog 14 jaar werken. En hij is enige kostwinner. Zijn vrouw heeft sinds Duitsland bewust niet gewerkt, want haar inkomen zou naar de schuldeisers zijn gegaan. Nu is haar fysieke toestand ook slecht en zou ze hooguit 20 uur per week kunnen werken. Maar dat heeft binnen de huidige belastingschalen geen meerwaarde. Bovendien wonen de inmiddels volwassen kinderen nog steeds thuis. Die hebben door alle problemen binnen het gezin hun school nooit kunnen afmaken. En werken doen ze niet. Antoon draait elke dag elk dubbeltje om. Hij heeft het druk met werken en gunt zichzelf geen rust, want er moet nog steeds brood op de plank komen.
Mocht Antoon de loterij winnen, dan zou hij graag stoppen met werken. En een gelijkvloers huisje kopen met een grote tuin waarin hij groente kan verbouwen. En waar hij kan hobbyen, want dat doet hij graag. Bijvoorbeeld meubels maken. Wie weet of daar nog wat mee te verdienen valt. En hij wil heel graag weer eens ergens in stilte gaan vissen. Zonder zorgen aan zijn kop.