Rondje voor de publieke zaak

Onderlinge redzaamheid

Van een klassieke verzorgingsstaat groeit Nederland naar een maatschappij waarin mensen minder beroep doen op overheidsvoorzieningen en meer terugvallen op onderlinge redzaamheid. Deze transitie brengt vragen met zich mee over de manier waarop we solidariteit gestalte geven. Overal is discussie gaande: in de zorg, de sociale zekerheid en op de woning- en arbeidsmarkt. Veel discussies zijn evenwel technocratisch en staan in het teken van onzekerheid: angsten voor persoonlijke verliezen, wij-zij tegenstellingen, en financiële kosten-batenanalyses.

Vier dimensies

Om de discussie binnen uiteenlopende beleidsterreinen constructief te kunnen voeren schetst de Raad een beeld van solidariteit aan de hand van vier dimensies. Solidariteit zal in de toekomst tot stand komen door voortdurende en wisselende afwegingen omtrent identiteit (met wie ben ik solidair?), belangen (wat heb ik aan solidariteit?), kennis (hoeveel risico’s wil ik delen op basis van wat ik van de ander en van mijzelf weet?) en organisatie (leggen we de uitvoering in handen van de samenleving of van de overheid?).

Lotsverbondenheid

Het dynamischer karakter van solidariteit heeft als winst dat solidariteit niet langer als product of recht wordt gezien, maar als waarde die gebaseerd is op lotsverbondenheid. Solidariteit hoeft daarbij niet beschouwd te worden als alleen een belangeloos offer, maar kan gezien worden als welbegrepen eigenbelang: inspanningen voor de ander en de samenleving leveren persoonlijke winst op. Welbegrepen eigenbelang en solidariteit als waarde komen het beste tot uiting in directe vormen van solidariteit, zonder tussenkomst van de overheid.

Opinieonderzoek

In het kader van de publicatie van het advies heeft de RMO opinieonderzoek laten uitvoeren naar solidariteit. Het opinieonderzoek Samen!- en met de overheid: publieke opinie over solidariteit is hieronder te downloaden.