Polariseren binnen onze grenzen
Polarisatie hoort bij een open democratische samenleving. Het geeft stem aan emoties en belangen. Maar we kunnen er ook in doorslaan. En dan wordt het eerder bedreigend dan verrijkend. De RMO presenteert in het advies ‘Polariseren binnen onze grenzen’ drie strategieën om de verrijkende kanten van polariseren beter te benutten: in het domein van de civil society, op het terrein van politieke besluitvorming en binnen de juridische conflictbeslechting.
Terughoudend
In een rechtsstaat mag een overheid geen favorieten hebben en behoort zij evenmin zondebokken te creëren. Dit betekent onder meer dat de overheid uiterst terughoudend moet zijn met categoriaal beleid langs etnische en religieuze lijnen. Burgers die over de schreef gaan, moeten aangesproken worden op hun gedrag, niet op hun herkomst.
Polariseren op inhoud
Voor een goed functionerende democratische politiek is het essentieel dat politici en politieke partijen zich scherp van elkaar onderscheiden. Polariseren op inhoud hoort daarbij. Zo valt er immers werkelijk iets te kiezen en zullen burgers zich meer vertegenwoordigd voelen. Maar teveel polarisatie kan besluitvormingsprocessen ook ondermijnen. Naast het format van debat tussen winnaars en verliezers is daarom ruimte nodig voor het verkennen van nieuwe politieke besluitvormingsprocessen.
Probleemoplossende benadering
In relaties tussen burgers kan confrontatie nodig en nuttig zijn. Maar wanneer conflicten escaleren, is een probleemoplossende benadering vereist die patstellingen doorbreekt en vertrouwen tussen mensen vergroot. Juridische conflictbeslechting is op zijn best wanneer het eerlijke onderhandeling tussen conflictpartijen mogelijk maakt en aanvult, niet wanneer conflicten nog verder worden aangescherpt.