Ontsnappen aan medialogica

Reageren op incidenten

Het advies richt zich op de rol van medialogica in een publiek debat als dat over de tbs. Medialogica bevordert het ontstaan van een publiek speelveld waarin politici, media en burgers elkaar onbewust aansporen in het reageren op incidenten. Hierdoor ontstaat schreefgegroeide beeldvorming die het zicht dreigt te ontnemen op feitelijke praktijken. Als gevolg hiervan kunnen politici (onder druk) overgaan tot grootschalige systeemaanpassingen, terwijl subtielere maatregelen mogelijk meer effect geven.

Balans

De RMO adviseert het gegeven van ‘medialogica’ te erkennen, maar daar als betrokken actoren (politici, bestuurders, tbs-klinieken, mediaorganisaties) een eigen verantwoordelijkheid in te nemen. Medialogica is weliswaar een gegeven, maar dat betekent niet dat bepaalde negatieve gevolgen ervan onafwendbaar zijn. De uitdaging is mechanismen te vinden die de negatieve invloeden verminderen en meer balans brengen op het publieke speelveld waarin burgers, media en overheid zich bevinden.

Meer objectiviteit

Het eerste wat de RMO voorstaat, is het produceren van meer objectiviteit: wat zijn de risico’s en de verschillende opties om met die risico’s om te gaan? Wat werkt en wat niet? Hierover is al veel bekend, maar dit bereikt door de frames van medialogica niet altijd het publieke debat. Een vervolgstap is daarom het zoeken naar manieren om objectiviteit in de beeldvorming te brengen en daarvan gebruik te maken bij de beleidsvorming. Het gaat hier om het ontwikkelen van contra-incentives die tegenwicht bieden tegen de huidige incentives die de positie van de betrokken actoren in het medialogische landschap bepalen.

Ter illustratie kunnen:

• … tbs-klinieken actief werk maken van de verantwoording naar het publiek via een periodieke tbs-monitor, via publieke informatiebijeenkomsten, via vergelijkende rapportages (ten opzichte van het buitenland, het gevangeniswezen of andere tbs-klinieken);
• … mediaorganisaties op basis van bovengenoemde gegevens de transparantie van hun werkwijze en de publieke verantwoording over hun rol vergroten, bijvoorbeeld via de invoering van explicietere gedragscodes en een directere dialoog met burgers.
• … politici terughoudend zijn in de reflex van grootschalige systeemaanpassingen, althans wanneer deze het gevolg is van (eenzijdige) medialogische krachten. Systeemaanpassingen kunnen nodig zijn, maar dan alleen op basis van gedegen kennisontwikkeling en niet op basis van incidenten.

Rapport TBS commissie Tweede Kamer

Dit RMO-advies is geschreven op verzoek van tijdelijke commissie Tbs van de Tweede Kamer en als bijlage toegevoegd aan dit rapport.