Blogreeks De derde levensfase: Vitale senioren contra het nocebo-effect
Weblogs
De afgelopen maanden lieten zien dat er veel verschillen zijn in wat ouderen kunnen, willen en doen. Kees Penninx schrijft over de gevolgen van de negatieve verwachtingen die de samenleving, inclusief zijzelf, van ouderen heeft. En hoe zijzelf aan zet zijn voor het benutten van hun talenten.
Versterken van de negatieve effecten
We kennen allemaal het placebo-effect. Je krijgt een neppil en toch word je er beter van. In zijn bestseller ‘De meeste mensen deugen’ bespreekt Rutger Bregman een minder bekend, maar niet minder indringend fenomeen: het nocebo-effect. Nocebo is het tegenovergestelde van placebo: de verwachting van een negatief effect bevordert het optreden van het negatieve effect.
‘Ga maar genieten’
Als samenleving verwachten we van de ouder wordende mens niet zo veel. ‘Ga maar lekker genieten van je pensioen, je hoeft niets meer.’ Door jonge senioren te zien als aanstaande hulpbehoevenden, of als zelfgerichte hedonisten, krijgen we nocebo-gewijs wat we verwachten: meer hulpbehoevenden en hedonisten.
Veel te bieden
Het advies van de RVS maakt korte metten met dit nocebo-effect. Het bijzondere van dit advies vind ik dat het niet gaat over mensen met tekorten, zoals veel beleidsadviezen. Het gaat juist over mensen die iets over hebben. Tijd, levenservaring, talent, wijsheid, netwerken.
Bijdragen aan de samenleving
De RVS draait het miserabele beeld van de ouderdom radicaal om. De derde levensfase als geschenk van de eeuw. Een uiterst divers gezelschap dat op talloze manieren bijdraagt aan de samenleving. Heel verfrissend en actueel. Zeker nu ik zie dat de maatschappelijke perceptie in coronatijd enkel nog het beeld oproept van een kwetsbare en hulpbehoevende bevolkingsgroep.
Stimuleer en faciliteer de talenten van ouderen
Maar wie pakt dat geschenk uit, juist nu? En hoe? De RVS doet een aantal suggesties. Met inspiratie voor onder andere overheden, arbeidsorganisaties en aanbieders van zorg en welzijn. De opdracht: stimuleer ouderen om hun talenten in te zetten en om mee te blijven doen in de samenleving. En reken af met belemmerende wet- en regelgeving, negatieve verwachtingen en andere barrières voor zinvol engagement in deze levensfase.
Actie van ouderen is nodig
Maar wie spreekt genoemde partijen daarop aan? Moeten ouderen gaan zitten wachten totdat alle deuren zijn geopend en drempels zijn weggenomen? ‘Nee’, zegt bijna-‘third ager’ Henk Nies elders in deze blogreeks. Ouderen kunnen volgens hem zelf ook veel doen met hun geschenk. Klopt als een bus, maar ik constateer een probleem. Niet alleen in de media, de politiek en de cultuur, ook tussen de oren van veel ouderen zit nog veel nocebo. ‘Moet jij op jouw leeftijd nog zo nodig…?’
Op zoek naar eigen krachten
Gelukkig zijn er ook creatieve ouderen die daar heel anders over denken. Het burgerinitiatief ‘POWER – Veerkracht op leeftijd’ ontwikkelt inspiratiegroepen voor en door actieve senioren. Getrainde vrijwilligers, zelf 60+, bieden generatiegenoten inspirerende workshops. Elke workshop behandelt een levensdomein: lichaam en geest, sociale relaties, materiële situatie, dagelijkse activiteiten en waarden en inspiratie. Zo inspireren deelnemers elkaar om een passend ontwerp te maken voor hun toekomst. Wat vind ik leuk? Waar zit mijn kracht? Waar neem ik gas terug?
Geen plaats voor ouderdoms-nocebo
Na afloop gaan groepjes deelnemers op eigen kracht aan de slag in lokale POWER-kringen. Die kringen blijven maar groeien. Zo bestaat POWER inmiddels in meer dan twintig gemeenten. Ik zie enorm veel enthousiasme. Cees de Boer, een van de founding fathers: ‘Bij POWER zijn mensen bezig om het beste uit hun leven te halen.’ Voor ouderdoms-nocebo is hier geen plaats!
Kees Penninx
Kees Penninx is zelfstandig onderzoeker, social designer en expert community building in onze ouder wordende samenleving. Kees biedt training, coaching en adviezen. Hij richt zich op organisaties die willen bevorderen dat ouderen prettig (samen)wonen, zo lang mogelijk gezond en zelfstandig blijven, en verbonden blijven met anderen en andere generaties. Actuele concepten waarmee hij zich bezighoudt zijn: ActivAge community building , Studio BRUIS, SamenKracht80+, POWER-Veerkracht op leeftijd en de Droomfabriek.
Alle weblogs in de reeks 'De derde levensfase'.
Meer weblogberichten
Reactie toevoegen
U kunt hier een reactie plaatsen. Ongepaste reacties worden niet geplaatst. Uw reactie mag maximaal 2000 karakters tellen.
Reacties
-
Beste Peter Meijer,
Hartelijk dank voor uw reactie. Hieruit spreekt sterke maatschappelijke betrokkenheid. Ik kan mij voorstellen dat die bijdraagt aan een zinvolle invulling van uw derde levensfase. Het is niet iedereen gegund om na het bereiken van de pensioenleeftijd het leven een nieuwe en bevredigende wending te geven. Met ons advies en met de blogs hopen we mensen een handje te helpen. En beleidsmakers, media, politici, directeuren en anderen op ideeën te brengen om dat te vergemakkelijken of op zijn minst geen hindernissen op te werpen.
Met vriendelijke groet,
Aletta Winsemius -
Ik 70 jarige maak mij meer druk over het klimaat dan over mijn ouder worden. Ik kan mij nog dagelijks ergeren dat geld (VVD) voor gaat op een gezonde toekomst van mijn kleinkinderen. En dat ik niet de regie krijg over mijn eigen sterven, omdat het CDA nog bestaat.