De digitale leefomgeving: #GeenPaniek
Over hoe groot de invloed van ‘online zijn’ op de mentale en fysieke gezondheid van jongeren is, wordt verschillend gedacht. Het zorgt bij vlagen voor een heftig debat. In het essay ‘#GeenPaniek – Gezondheid, jongeren en hun digitale omgeving’ brengen we de voor- en nadelen in kaart van de online kant van het leven van jongeren. Met als oproep: vermijd een overspannen debat en houd oog voor de positieve, sociale kanten van het online leven.
Nuancering
In dit essay nuanceert de RVS de stelligheid waarmee sommige partijen zich in het debat positioneren. Er bestaan momenteel terechte zorgen over de mentale en fysieke gezondheid van jongeren in Nederland. In de bundel Jongeren en het zorgen voor hun morgen beschreef de Raad met 13 adviesraden hoe jongeren zich zorgen maken over ontwikkelingen binnen álle levensdomeinen: o.a. bestaanszekerheid, klimaat, veiligheid. Toch duidt onderzoek niet eenduidig aan dat de online omgeving negatieve effecten op de mentale en fysieke gezondheid van jongeren heeft.
Invloed
We zien dat de invloed van persoonlijke kenmerken en de sociale omgeving op de mentale en fysieke gezondheid van jongeren vaak net zo groot, of misschien wel groter, is dan de invloed van de online omgeving. De effecten van deze online omgeving zijn voor iedereen verschillend. Waar de online wereld voor de één gezondheid positief beïnvloedt – door het vergroten van het sociaal netwerk –, kan het voor de ander juist tot gezondheidsschade leiden – denk aan bewegingsarmoede.
Grotere context
Bij zowel de fysieke als de mentale gezondheid is het dus van groot belang om de online omgeving in samenhang te zien met de andere delen van het leven van jongeren. De grotere context verdwijnt immers snel uit beeld, waardoor het complexe samenspel van factoren dat leidt tot ‘ongezondheid’ onzichtbaar blijft. We lopen dan het risico dat interventies en beleid zich gaan richten op symptomen in plaats van de daadwerkelijke oorzaken.
Trek geen voorbarige conclusies
We moeten voorzichtig zijn met het trekken van stevige conclusies over gezondheidseffecten en interventies binnen de online omgeving. Er is meer wetenschappelijk onderzoek nodig om de kennis over de effecten te vergroten. Jongeren moeten hier actief bij worden betrokken, alleen op deze manier sluit het aan bij hun ervaringen en behoeften. De bundel Jongeren en het zorgen voor hun morgen vroeg eerder aandacht voor het betrekken van jongeren bij het oplossen van hun eigen uitdagingen.
Denkrichtingen voor beleidsmakers
Dat meer onderzoek nodig is, betekent niet dat er geen beleid gemaakt kan worden. Maak de digitale omgeving standaard onderdeel van de ontwikkeling van gezondheidsinterventies, het uitwerken van beleid en het creëren van een veilige en inclusieve digitale omgeving. Dit essay presenteert een drietal denkrichtingen voor beleidsmakers:
- versterk gelijke toegang, digitale vaardigheden en mediawijsheid;
- behandel de online omgeving als een publieke ruimte;
- zie de online omgeving niet als een apart beleidsdomein.
Het debat over de online omgeving kenmerkt zich door vele vragen die nog onbeantwoord zijn. Met het essay roept de Raad op om hier op een gezonde manier mee om te gaan en een evenwichtig oordeel te vormen: #GeenPaniek.