Ruimtelijke transities bieden kans op sociale buurt
Benut de bouwopgave en energietransitie als kans om socialere buurten te creëren. Daartoe roepen de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en het College van Rijksadviseurs (CRa) op in het gezamenlijke advies ‘Ruimte maken voor Ontmoeting’ dat zij vandaag aanbieden aan Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge.
Kans
De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en het College van Rijksadviseurs pleiten in het advies voor een herwaardering van de buurt als gezonde en sociale leefomgeving. Ruimtelijke condities kunnen de sociale samenhang in een buurt bevorderen. De ingrijpende ruimtelijke veranderingen op het gebied van wonen, mobiliteit en klimaat kunnen als hefbomen dienen om er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Die kans mag niet worden gemist, maar dat gaat niet vanzelf.
Sociale buurtwaarde
De buurt als gezonde en sociale leefomgeving: de afgelopen coronajaren hebben ons opnieuw op het belang ervan gewezen. Als plek waar je je thuis voelt, een ommetje kunt maken, even kunt sporten en buurtgenoten kunt ontmoeten. Toch komt deze sociale waarde van de buurt – ondanks vele mooie voorbeelden – nog lang niet overal tot zijn recht.
De publieke ruimte en aanwezige voorzieningen staan onder druk, zowel in de stad als daarbuiten. Tegelijkertijd zijn de beleidsverwachtingen voor de buurt als zorgzame omgeving juist gegroeid, nu bijvoorbeeld ouderen en mensen met een ziekte of beperking langer thuis wonen. Die paradox knelt en vraagt om gericht beleid voor een toekomstbestendige inrichting en adequate sociale infrastructuur voor buurten en dorpen.
Gericht beleid noodzakelijk
Een smalle aanpak die zich vooral richt op snelle en harde resultaten (meer woningen, minder CO2-uitstoot) heeft risico’s: verlies van sociale samenhang en nieuwe buurten waar het niet fijn wonen is. Dat maakt het extra urgent dat gezondheid en sociale kwaliteit beter dan nu worden meegenomen in beleidsafwegingen en ontwerpkeuzes. Juist nu er hard gewerkt wordt aan verduurzaming, nieuwe vormen van mobiliteit en de bouw van meer woningen, is ruimte maken voor ontmoeting essentieel. Dat kan niet zonder directe inzet en betrokkenheid van lokale gemeenschappen en maatschappelijk initiatief.
Concrete aanbevelingen
Voor het Rijk betekent dat: heldere doelen stellen en zelf het goede voorbeeld geven. Bijvoorbeeld door eigen vastgoed een maatschappelijke bestemming te geven en door interdepartementaal beter samen te werken. Gemeenten moeten meer buurtgericht gaan werken en nieuwe manieren vinden om dat ondersteunend aan bewoners en gebruikers te doen. Ook andere organisaties die fysiek in de buurt aanwezig zijn, spelen een belangrijke rol, zoals woningcorporaties en zorgorganisaties. Daarom pleiten we er ook voor hen meer ruimte en ondersteuning te geven om hun deuren makkelijker te openen voor buurtbewoners of zich actiever in te zetten voor hun buurt.