Omgang met de dood, verlies en rouw vereist ruimte voor variatie
Door toenemende medische mogelijkheden lijkt het leven tegenwoordig soms haast maakbaar. Af en toe lukt het om de dood uit te stellen. Maar het vermijden, kunnen we niet. Dat laat het coronavirus ons onmiskenbaar beseffen. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving laat in het inspiratieadvies 'Stervelingen – Beter samenleven met de dood' zien dat ruimte voor variatie een vereiste is voor goed samenleven met de dood, verlies en rouw. De Raad biedt het advies 9 december 2021 aan de Kamerleden Kees Van der Staaij, Ockje Tellegen en Corinne Ellemeet aan.
Ruimte voor variatie
Maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering, ontkerkelijking en een toename van culturen leiden ertoe dat we steeds minder standaardrituelen kennen voor de omgang met de dood, verlies en rouw. Ook is dit steeds meer geprofessionaliseerd; sterven vindt in Nederland tegenwoordig meestal plaats in zorginstellingen. Hoe kunnen we goed omgaan met sterfelijkheid en de dood? In het advies stelt de Raad dat mensen zeer uiteenlopende, grillige, en ook betekenisvolle ervaringen hebben met de dood. Het is daarom belangrijk deze variatie aan ervaringen, gedachten en behoeften rondom rouw en de dood te uiten en erkennen. En te leren van elkaar. Er bestaat geen ‘beste manier’ om te rouwen of sterven. Onze steeds diverser wordende maatschappij biedt mogelijkheden om gezamenlijk nieuwe vormen te vinden om goed samen te leven met de dood.
De dood niet alleen een medische gebeurtenis
Vaak wordt er op abstracte wijze over de dood gesproken: in statistieken, als een fenomeen dat voorkomen dient te worden, of juist als oplossing voor mogelijk lijden. Dit advies normaliseert de dood als onderdeel van het leven. ‘Sterven’ is daarbij niet alleen een medische gebeurtenis, maar ook een maatschappelijke. Goede ondersteuning van mensen die met de dood te maken krijgen, is moeilijk te vatten in protocollen of gedetailleerde regelgeving. Werkgevers en collega’s onderling, scholen en organisaties kunnen beter samenleven met de dood faciliteren door het gesprek te voeren over specifieke behoeften van een stervende of rouwende, en hierover in contact te blijven.
Grenzen aan genezen en verbeteren
In de opmaat naar dit advies publiceerde de Raad de driedelige podcastserie Stervelingen, waarin je luistert naar mensen die op een indringende manier met de dood te maken hebben gehad. Met het thema Grenzen aan genezen en verbeteren adviseert de Raad over het omgaan met kwetsbaarheid, lijden en sterven.