Symposium eindejaarsessay Machtige Mensbeelden
Op maandag 13 december heeft de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) zijn eindejaarsessay Machtige Mensbeelden tijdens een symposium aan Marcelis Boereboom, Secretaris-Generaal van VWS, aangeboden. Onder andere André Bosman (voorzitter van de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties), Esmah Lahlah (wethouder van de gemeente Tilburg) en Amma Asante (voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad) hebben hun visie op dit actuele thema gegeven. Wilt u het symposium terugkijken? Dat kan via deze YouTube link.
Maatwerk
Secretaris-Generaal van VWS Marcelis Boereboom pleit voor maatwerk: 'We moeten leren om te proberen om mensbeelden niet te sterk te koppelen aan ideologie. Want dan kom je in een ideologische discussie. We zouden ons per beleidsterrein moeten afvragen welk mensbeeld hierbij past. Je moet je altijd realiseren dat wet – en regelgeving voor 90% van de gevallen voor de burgers goed is, maar je moet je ook realiseren dat je het nooit voor 100% kan doen omdat veel mensen uniek zijn. Uitvoering moet ruimte hebben om maatwerk te regelen. Als je het stelsel verabsoluteerd verdwijnt de ruimte voor maatwerk. In Nederland moeten we leren dat maatwerk niet hetzelfde is als ongelijkheid.'
Lerende Cultuur
Voorzitter Jet Bussemaker benadrukte het belang van een lerende cultuur: 'We moeten in Den Haag met elkaar een lerende cultuur maken. Er moet niet alleen worden gedacht ‘dit is de wet en nu zijn we klaar’, maar dan begint het eigenlijk pas. We moeten leren wat er gebeurt en het proberen bij te stellen. In wetten moet ruimte voor andere afwegingen gelaten worden, en een vent ventiel gecreëerd worden om bij te stellen als je ziet dat een ongelijk geval niet gelijk behandeld kan worden.'
Macht
Willemijn van der Zwaard benadrukt de macht die mensbeelden kunnen hebben: 'Wat begint als een opvatting over het leven en het gedrag van burgers verwordt geleidelijk tot een algemeen geldende standaard waarvan nog maar moeilijk af te wijken is. Zelfs als de omstandigheden daar wel om vragen. Zo kan het gebeuren dat regels en systemen die bedoeld zijn om mensen te helpen, in de praktijk averechts werken. Ze dringen mensen in de verdrukking en kunnen in het ergste geval zelfs vernederend uitpakken. Dat is de macht van mensbeelden in onze verzorgingsstaat.'
Uitvoering
Voorzitter van de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties André Bosman benadrukt het belang van de uitvoering: 'In de politieke dynamiek kan iets op papier goed lijken te werken, maar in de uitvoering lastig blijken. Als wetgever zou je na moeten denken over de ruimte die je wil laten in de wet. Nadenken over de ruimte voor de professional die je wilt geven in dit soort processen. Want het is niet passend voor iedereen. Als wetgever moet je de tijd nemen voor het gesprek met die uitvoering.'
Leren
Openstaan voor het leren uit bestaand beleid is belangrijk volgens wethouder van Tilburg Esmah Lahlah: 'De lerende organisatie is erg belangrijk. Het is goed om het niet te hebben over wat goede of foute mensbeelden zijn. Het is juist goed om naar achterliggende patronen te gaan die ergens toe leiden. Als bestuurder moet je je open of kwetsbaar opstellen omdat je niet weet wat je niet weet. Als iets anders uitpakt of niet loopt zoals het gewenst was, dan is dat een mogelijkheid om te leren. Deze ruimte moet er zijn.'
Complex
Als voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad pleit Amma Asante voor een beter beeld van de burger: 'Het systeem is enorm complex ingericht en we hebben de neiging om de burger hiermee te belasten. Dat heeft te maken met te weinig besef waar we vanuit gaan dat de burger het allemaal wel snapt en zijn/haar weg vindt.'
Perspectief
Raadslid Erik Dannenberg zou graag zien dat er niet direct naar wet- en regelgeving gekeken zou worden: 'Je moet niet vanuit één perspectief naar de werkelijkheid kijken, maar naar de vraag vanuit het huishouden of vanuit een buurt naar de overheid. Daarna kijk je pas bij welke wet- en regelgeving de vraag zou passen. Je moet eerst het echte gesprek aangaan met inwoners en daarna kijken naar de manieren om het op te lossen.'