Stem van patiënten met complexe problemen moet zorgverleners kunnen bereiken
Wie én ziek én werkloos én psychisch overbelast is, heeft alle mogelijke ondersteuning nodig. Maar juist bij dit soort complexe problemen schiet de Nederlandse zorg vaak tekort. Tijd voor een nieuwe aanpak dus. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving biedt vandaag het advies Hoor mij nou! aan minister Van Ark (VWS) aan. Hierin adviseert de Raad om de stem van de patiënt met complexe problemen fundamenteel anders te laten weerklinken.
Complexe problemen vragen om meer dan een medische bril
In Nederland groeit de vraag naar zorg. Er wordt niet alleen méér beroep op de zorg gedaan, zorgvragen worden ook steeds complexer. Tien procent van de verzekerde patiënten heeft te maken met complexe problemen: problemen die lichamelijk, sociaalmaatschappelijk én psychisch zijn. Nog te vaak benaderen artsen in ziekenhuizen patiënten met complexe problemen met vooral een medische bril. In het advies ‘Hoor mij nou!’ stelt de Raad een alternatief besluitvormingsproces voor, waarbij er aandacht is voor de hele context van de patiënt met een complexe zorgvraag.
Verruiming van ‘Samen beslissen’
In februari vroeg VWS de Raad wat er nodig is om bij complexe zorgvragen in ziekenhuizen te komen tot een zogeheten ‘uitkomstgericht besluitvormingsproces’, dat uitgaat van wat belangrijk is voor de patiënt. De Raad stelt vast dat de stem van patiënten met problemen in verschillende domeinen nog onvoldoende wordt gehoord. Daarom adviseert de RVS om de klassieke vorm van ‘Samen Beslissen’ bij patiënten met complexe zorgvragen los te laten en te verruilen voor een proces van ‘Samen Begrijpen, Samen Proberen, Samen Reflecteren en Samen Leren’.
De unieke patiënt leren kennen, zien en horen
Goede zorg en ondersteuning zijn alleen mogelijk wanneer de hulpverleners in staat zijn de unieke patiënt te leren kennen, zien en horen. Zo kan de verruiming van de benadering verergering van problemen voorkomen en kosten besparen. Standaardisatie of generalisatie van zorg of uitkomsten, zoals soms bij ‘uitkomstgerichte zorg’, is geschikt voor patiënten met enkelvoudige aandoeningen, maar volgens de Raad niet voor patiënten met problemen in verschillende domeinen. In plaats daarvan kunnen financiers en toezichthouders beter de kwaliteit van het samenspel in het multidisciplinaire hulpnetwerk rond de patiënt waarderen. Dus niet de gemiddelde uitkomst, maar de kwaliteit van de onderlinge samenwerking belonen.
Hulpnetwerk met centrale rol voor welzijn
Belangrijk hierbij is om het welzijn van de patiënt en zijn vermogen om om te gaan met problemen meer te benadrukken dan genezing. Dit laatst is bij patiënten met complexe problemen vaak het hoogst haalbare. Het opzetten van een stabiel hulpnetwerk waarin de patiënt zich gekend en gehoord voelt, is hierbij cruciaal. Net als het waarborgen van de continuïteit van het proces. De RVS pleit daarom voor een coördinator die met een brede, generalistische blik het overzicht op de hulp houdt en de voortgang bewaakt. Dit kan bijvoorbeeld een huisarts zijn, maar ook een vertrouwd iemand uit de eigen omgeving.
Faciliteer werken over domeingrenzen heen
Wat VWS hiervoor moet doen, is volgens de Raad allereerst het faciliteren van dit grensoverschrijdend denken. Ook adviseert de Raad om het samenspel van het hulpnetwerk rond een patiënt te waarderen, zonder nadruk op algemene uitkomsten. Zowel tevredenheid en werkplezier als kosten en besparingen binnen en buiten het medische domein moeten centraal staan in de evaluatie van de hulpverlening. Ook benadrukt het advies het belang van een inzichtelijk patiëntendossier over de muren van instellingen heen. Ten slotte vraagt de RVS om een wettelijke verankering van de positie van naasten als zijn vertegenwoordiger van de patiënt in het besluitvormingsproces.